به کمک نام خدا و توسل به حضرت صاحب‌الزمان عحل الله تعالی فرجه‌الشریف. در این مطلب بمناسبت شهادت امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا المرتضی قصد شناخت جزیی اختر هشتم امامت را داریم، انشالله تعالی.
امام رضا(ع)، امام هشتم و فرزند گرامی امام موسی بن جعفر الکاظم و نجمه تکتم علیهماالسلام هستند. لقب ایشان رضا و کنیه ایشان ابولحسن می‌باشد. تاریخ ولادت امام رضا(ع) ۱۱ ذی‌القعده سال ۱۴۸ در مدینه طیبه می‌باشد.

از تولد تا شهادت امام رضا(ع)

عمر مبارک ایشان ۵۵ سال و ۲۰ سال به عنوان امام بعد از امام موسی کاظم (ع) می‌باشند. تاریخ شهادت ایشان آخر ماه صفر(۲۹ ماه صفر) بوسیله‌ی انگور زهرآلود توسط مامون عباسی ملعون است. قبر شریف ایشان در سناباد خراسان(مشهد) می‌باشد. ایشان ۱ پسر و ۱ دختر داشتند.

امام رضا علیه السلام و مسایق اعتقادی ما

پاسخ امام رضا علیه السلام به چند پرسش

– پرسيدند: «خدا چگونه و كجاست؟ »

– امام فرمود: «اساسا اين تصوري غلط است؛ زيرا خداوند مكان را آفريد و خود مكان نداشت، و چگونگي‌ها را خلق كرد و خود از چگونگي (و تركيب) بركنار بود؛ پس خدا با چگونگي و مكان شناخته نمي شود، و به حس در نمي آيد، و به چيزي قياس و تشبيه نمي گردد».

– «چه زماني خدا بوجود آمده است؟ »

– امام: «بگو چه زماني نبوده تا بگويم چه وقت بوجود آمده است».

– «چه دليلي بر حدوث جهان (يعني اين كه جهان قبلا نبوده و مخلوق است) وجود دارد؟ »

– امام: «نبودي سپس بوجود آمدي، و خود مي‌داني كه خود را نيافريده اي و كسي كه مانند توست نيز تو را بوجود نياورده است».

– «ممكن است خدا را براي ما توصيف كنيد؟ »

– امام: «آنكه خدا را با قياس توصيف كند هميشه در اشتباه و گمراهي است و آنچه می‌گويد ناپسند است؛ من خدا را به آنچه خود تعريف و توصيف فرموده است تعريف مي‌كنم بدون آنكه از او رؤيتي يا صورتي در ذهن داشته باشم. «لَا يُدْرَكُ بِالْحَوَاسِّ ؛ خدا با حواس آفريدگان درك نمي شود»، «وَ لَا يُقَاسُ بِالنَّاسِ ؛ به مردم قياس نمي شود»، «معروف بغير تشبيه؛ بدون تشبيه شناخته مي‌شود. » در عين علو مقام به همه نزديك است. بدون آنكه بتوان همانندي براي او معرفي كرد. به مخلوقات خود مثال زده نمي شود. «وَ لَا يَجُورُ فِي قَضِيَّتِهِ ؛ در حكم و قضاوت خود بر كسي ستم نمي كند» … به آيات و نشانه‌ها شناخته مي‌گردد.» [1].

– «آيا ممكن است زمين بدون حجت و امام بماند؟ »[صفحه ۴۳۲]

– امام: «اگر يك چشم بر هم زدن زمين از حجت خدا و امام خالي بماند همه ي زمينيان را فرو خواهد برد».

– «ممكن است درباره ي فرج [امام عصر (عج) ] توضيح بدهيد؟ »

– امام: «آيا نمي داني كه انتظار فرج جزو فرج است؟ »

– نه نمي دانم مگر به من بياموزی!

امام: «آري، انتظار فرج از فرج است. » [2].

– «ايمان و اسلام چيست؟ »

امام: «حضرت باقرالعلوم فرمودند: ايمان مرتبه اي بالاتر از اسلام، و تقوي مرتبه اي برتر از ايمان و يقين مرتبه اي برتر از تقوي است؛ و چيزي كمتر از يقين ميان مردم تقسيم نشده است. » [3].

– «يقين چيست؟ »

– امام: «توكل به خداي تعالي و تسليم در برابر اراده و خواست او، و رضايت به قضاي الهي، و واگذاري امور خويش به خدا (و از او مصلحت خواستن) ». [4].

– «عجب (خودبيني و خودپسندي) كه عمل را از بين مي‌برد چيست؟ »

– امام: «عجب درجاتي دارد، از جمله آنكه كار زشت در نظر بنده جلوه مي‌كند و از جمله آنكه بنده به خداي خود ايمان مي‌آورد آنگاه بر خدا منت مي‌گذارد، در حالي كه منت گذاشتن حق خداست. » [5].

– «آيا حضرت ابراهيم كه گفت: «وَ لكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي در دل خود ترديدي داشت؟ »

– «امام: نه ابراهيم يقين داشت، و منظورش اين بود كه خدا بر يقين او بيفزايد. » [6].

– «چرا مردم از اميرمؤمنان علي عليه السلام(برای دیدن مطالب غدیر کلیک بفرمایید) دوری كردند و به غير او روي آوردند با آنكه سابقه ي فضائل آن حضرت و مقام و منزلت او نزد پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم براي مردم معلوم و آشكار بود؟ »

– «امام: چون اميرمؤمنان عليه السلام از پدران و برادران و عموها و دائي‌ها و بستگان آنان كه با خدا و رسول صلي الله عليه و آله و سلم او در جنگ و ستيز بودند تعداد بسياري كشته بود، اين باعث دشمني و كينه ي آنان شد، و دوست نداشتند اميرمؤمنان عليه السلام ولي و رهبر آنان گردد و نسبت به غير آن حضرت اين احساس و دشمني را نداشتند، زيرا غير او در پيشگاه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و جهاد با دشمن، مقام اميرمؤمنان را دارا نبود به همين جهت مردم از اميرمؤمنان دور شدند و به غير او رو آوردند. » [7].

[1] مسند الامام الرضا، ج ۱، ص ۲۲.
[2] مسند الامام الرضا ج ۱، ص ۲۷۷.
[3] مسند الامام الرضا ج ۱، ص ۲۵۸.
[4] مسند الامام الرضا ج ۱، ص ۲۵۸.
[5] مسند الامام الرضا ج ۱، ص ۲۸۵.
[6] مسند الامام الرضا ج ۱، ص ۳۱۵.
[7] مسند الامام الرضا ج ۱، ص ۸۱.

مهدویت و امام رضا علیه السلام

شیخ صدوق به روایت صحیح از ریان بن الصلت آورده است که گفت به حضرت امام رضا علیه السلام عرضه داشتم: شما صاحب أمر هستید؟ فرمود: من نیز صاحب أمر [امامت] هستم، ولی نه آن صاحب أمری که زمین را از عدل پر کند همان طور که پر شده باشد از جور و ستم، و چگونه او باشم و حال آنکه می‌بینی که بدنم ضعیف است!

امّا قائم آن است که وقتی ظهور نماید سنّ پیران و سیمای جوانان دارد، به قدری بدنش نیرومند است که اگر به بزرگترین درخت زمین دست اندازد آن را از جای برکند و اگر در میان کوهها فریاد برآورد سنگ‌های آنها فرو ریزد، عصای موسی و انگشتری سلیمان علیهما السلام با او است، او چهارمین فرزند من است که خداوند او را هر قدر که مشیّتش تعلّق گیرد در پشت پرده غیب مستور می‌سازد، سپس او را آشکار می‌گرداند تا زمین را پر کند از عدل و داد چنانکه از ستم و بیداد پر شده باشد [1].

[1]: کمال الدین؛ ۲/۳۷۶.

از محمد بن الفضیل از حضرت امام رضا علیه السلام روایت آورده که گفت: از آن حضرت درباره چیزی از فَرَج پرسیدم، فرمود: آیا مگر نه انتظار فَرَج خود از فَرَج است؟ خداوند عز و جل می‌فرماید: « فانتَظِرُوا إنّی مَعَکُمْ مِنَ المُنْتَظِرِین » ؛ منتظر باشید به درستی که من هم از منتظران می‌باشم [۲] .

[۲]: بحار الانوار، ۵۲ / ۱۲۸، ح ۲۲.

حقّ پدر بر فرزند

شیعیان از باقیمانده گل خاندان وحی آفریده شده اند همانطوری که فرزند از پدر به وجود می‌آید در کتاب کافی از حضرت رضا علیه السلام روایت شده که فرمودند:

اَلْامامُ؛ الْاَنیسُ الرَّفیقُ وَ الْوالِدُ الشَّفیقُ؛ امام؛ همدمِ همراه و پدر مهربان است [۱] .
[۱]: ۶۷. اصول کافی؛ ۱/ ۲۰۰.

در حدیثی دیگر که از عبدالعزیز بن مسلم در کافی و کمال الدین منقول است از حضرت ابوالحسن امام رضا علیه السلام آمده که فرمودند:

امام؛ امین خداوند در خلق او است، و حجّت او است بر بندگانش، و خلیفه او در بلادش، و دعوت کننده به سوی او، و مدافع از حقوق او است [2] .
[2]: کافی، ۱ / ۲۰۰. کمال الدین، ۲ / ۶۷۸.

امتحان و آزمایش بندگان

« لِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَ یَمْحَقَ الْکافِرینَ » [۴] ؛ تا اهل ایمان را از هر عیب و نقص پاک گرداند و کافران را هلاک نماید.[1]

از حضرت رضا علیه السلام مروی است که فرمودند: سوگند به خدا آنچه چشم بدان دوخته اید نخواهد شد تا اینکه آزمایش شوید و مؤمن و منافق از هم جدا گردید، و تا اینکه از شما باقی نماند مگر نادرترین پس نادرترین.
[1]: سوره آل عمران، آیه ۱۴۰.

خدمت و نوکری به امام و امامت

بحار و وسائل از امام هشتم حضرت رضا علیه السلام رسیده که فرمودند: هیچ مؤمنی در مدح ما شعری نگوید مگر اینکه خداوند متعال برای او در بهشت شهری بنا کند که هفت بار از دنیا وسیعتر باشد، در آن شهر هر فرشته مقرّب و هر پیغمبر مرسلی به دیدار او روند [1] .

[1]:  وسائل الشیعه، ۱۰ / ۴۶۷.

در بحار از امالی شیخ صدوق از امام هشتم حضرت رضا علیه السلام منقول است که فرمودند: هر کس در مجلسی که امر ما در آن احیا می‌شود بنشیند، روزی که دلها می‌میرد دل او نخواهد مرد [۲] .

[۲]: بحار الانوار، ۴۴ / ۲۷۸.

در مجلّد دهم بحار و غیر آن از حضرت رضا علیه السلام آمده که فرمود: « هر آن کس که مصیبت ما را متذکر شود پس به خاطر آنچه بر ما وارد شده است بگرید و بگریاند، روز قیامت با ما، در درجه مان خواهد بود، و هر آنکه مصیبتمان برایش یادآوری شود پس بگرید و بگریاند روزی که چشمها اشکبار خواهند بود دیدگانش گریان نشود » [۱] [۱]:  کتاب منتخب الأثر به نقل از کتاب مرآة الکمال از الدمعة الساکبة از شیخ محمد بن عبدالجبار آمده که وی در کتاب مشکاة الأنوار گفته: هنگامی که دِعْبِلْ قصیده معروف خود را بر حضرت رضا علیه السلام خواند و امام قائم عجل اللَّه تعالی فرجه را یاد کرد، امام رضا علیه السلام دست خود را بر سر نهاد و به عنوان تواضع بپا ایستاد و برای فَرَج آن جناب دعا کرد.

در کتاب الزام الناصب به نقل از تنزیه الخاطر آورده که: از امام صادق علیه السلام سبب بپاخاستن هنگام یاد نمودن لفظ قائم از القاب حضرت حجّت علیه السلام سؤال شد، آن حضرت فرمود: زیرا که او را غیبتی است طولانی و از مهربانی شدیدی که نسبت به دوستانش دارد به هر کسی که او را به این لقب که به دولت او و حسرت خوردن از جهت غربتش اشعار دارد یاد کند؛ نظر می‌فرماید؛ و از گونه‌های تعظیم او این است که غلام به حال تواضع برای ارباب خود بپاخیزد هنگامی که مولای جلیلش به دیده شریفش به او نظر می‌کند، پس بپاخیزد و از خداوند – جلَّ ذکره – تعجیل فَرَجش را طلب نماید.