به کمک نام خدا و با توسل بر آخرین ذخیره‌ی الهی حضرت حجت علیه السلام.
در این مطلب بمناسبت شهادت امام یازدهم، حضرت حسن بن علی العسکری علیهماالسلام، قصد شناخت جزیی ایشان را داریم، انشالله تعالی.
از آن جایی که امام حسن عسکری علیه السلام به دستور خلیفه عباسی در سامرّا و در محلّه عسکر (محل سکونت سپاهیان حکومت عباسی) سکونت اجباری داشتند، به همین دلیل به ایشان عسکری می‌گویند.
امام حسن علیه السلام ملقب به زکی عسکری و کنیه ایشان ابومحمد است. ایشان فرزند گرامی امام دهم، علی بن محمدالنقی علیهمالسلام و بانو حدیث سلیل علیهاالسلام می‌باشند.
تاریخ ولادت ایشان ۸ ربیع الثانی سال ۲۳۲ پس از بعثت در مدینه طیبه می‌باشد. مدت عمر گرامی ایشان ۲۸ سال که ۶ سال آخر عمر ایشان به عنوان امام بعد از امام نهم، زندگی کردند.
سرانجام ایشان بوسیله‌ی شربت زهرآلود توسط معتمد عباسی ملعون به شهادت رسیدند. حرم مطهر ایشان در سامرای عراق می‌باشد.
امام حسن عسکری علیه السلام تنها ۱ فرزند داشتند و ایشان حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌باشند.
« اللهم عجل لولیک الفرج »
امام حسن(ع) و مقابله با صوفی‌گری
به امام حسن عسکری علیه السلام خبر رسید که شخصی به نام «احمد بن هلال» با صوفی بازی و خودنمایی، جمعی از مردم را فریفته خود نموده و به نام امامان علیهم السلام به عقیده صاف و بی عیب شیعیان می‌تازد و آنها را منحرف می‌کند.
امام علیه السلام پس از تحقیق دریافتند که او نیز یکی از بدعت گزاران و دزدان عقیده است؛ هرچند بعضی از افراد می‌خواستند آن شخص را فردی درستکار معرّفی نمایند و می‌گفتند: او ۵۴ بار با پای پیاده برای انجام حج به مکّه رفته است و… ؛ امّا امام حسن عسکری علیه السلام با قاطعیت برای نمایندگان خود در عراق نوشت: اِحْذَرُوا الصُّوفِیَّ المُتَصَنَّعَ؛ از آن صوفی ساختگی و دروغین دوری کنید.
روایت دوم، مقابله با صوفی‌گری
امام حسن عسکری علیه السلام به ابوهاشم ضمن گفتاری در سرزنش صوفی مسلکان فرمودند:
أَلا إِنَّهُم قُطّاعُ طَرِیقِ الْمُؤْمِنِینَ، وَالدُّعاةُ إِلی نِحْلَةِ المُلْحِدِینَ، فَمَنْ أَدْرَکَهُمْ فَلْیَحْذَرْهُمْ، و لْیصُن لدِینَهُ وَإِیمانَهُ؛ آگاه باشید آنان (صوفی مسلکان) دزدان سر گردنه بر سر راه مؤمنان هستند و مردم را به راه ملحدان فرا می‌خوانند. هرکس با آنان روبرو شد، باید حتماً از آنها دوری کند و دین و ایمان خود را از گزند آنها حفظ کند. [۱] [۱]: محمدی اشتهاردی، نگاهی بر زندگی امام حسن عسکری علیه السلام، ص ۷۴.
پاسخ به شبهات
در این بخش قصد پاسخ به شبهات از زبان امام حسن بن علی‌العسکری علیهماالسلام بپردازیم. شبعاتی که امروزه هم شیطان بر همه‌ی ما تحمیل می‌کند تا ما را به بی‌راهه بکشاند.
طبق روایات زمان غیبت به دلیل وجود شبهات و گناه‌ها خوب از بد جدت خواهد شد. باشد تا ما در زمره‌ی خوبان باشیم، بحق مادر امام زمان(عج)، انشالله تعالی.
چرا زن نصف مرد ارث می‌برد
ابوهاشم جعفری می‌گوید: فهفکی از امام حسن عسکری علیه السلام پرسید: چرا زن مسکین و ضعیف یک سهم از ارث را می‌برد؛ ولی مرد دو سهم؟
امام علیه السلام فرمودند: چون برای زن جهاد و نفقه (مخارج خانه) و دیه بر عاقله نیست، و این‌ها برعهده مردان است.
پیش خودم گفتم: نقل شده که ابن ابی العوجاء هم این سؤال را از امام صادق علیه السلام پرسیده بود و امام صادق علیه السلام هم همین جواب را داده بودند… (ناگهان) امام حسن عسکری علیه السلام به من رو کردند و فرمودند: آری، این سؤال ابن ابی العوجاء است و جواب ما (اهل بیت علیهم السلام) یکی است. وقتی سؤال و مسأله یکی باشد، همه ما (اهل بیت علیهم السلام) یک نوع جواب می‌دهیم؛ چون آنچه از علم که در اوّل ما است در آخرین نفر از ما نیز همان است. و اوّل و آخر ما در علم و کار یکی است. (البته) رسول خدا و امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهما السلام بر ما فضیلت دارند. [۱] [۱]: علی اکبر، قرشی بنایی، خاندان وحی سرگذشت چهارده معصوم علیهم السلام، ص ۷۱۵.
پاسخ امام حسن عسکری علیه السلام به یک سؤال قرآنی
سفیان بن محمد می‌گوید: از امام حسن عسکری علیه السلام در ضمن نامه ای سؤال کردم:
منظور از «ولیجه» در این آیه (۱۶ سوره توبه) چیست؟ آن جا که خداوند می‌فرماید: «وَلَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلا رَسُولِهِ وَلَا الْمْؤمِنِینَ وَلِیجَةً»؛ آن مجاهدان مخلصی که غیر از خدا و رسولش و غیر از مؤمنان را محرم اسرار خود قرار ندادند.
با خود فکر می‌کردم که منظور از «مؤمنین» در این آیه چه کسانی هستند؟ امام حسن عسکری علیه السلام در جواب نامه من چنین نوشته بودند:
ولیجه، غیر امام حق است (باطل است) که به جای امام حق نصب می‌شود؛ و اما این که در خاطرت خطور کرد که منظور از «مؤمنین» در آیه فوق چه کسانی هستند؟ بدان که آن مؤمنین امامان بر حقّند که از خدا برای مردم امان می‌گیرند و امان آنها مورد اجازه و قبول خدا قرار می‌گیرد. [۱] [۱]: محمدی اشتهاردی، نگاهی بر زندگی امام حسن عسکری علیه السلام، ص ۷۲.
دوری شیطان از امام علیه السلام حتی در خواب
محمد بن اقرع می‌گوید: من برای امام حسن عسکری علیه السلام نوشتم: آیا امام محتلم می‌شود؟ پس از آن که نامه را فرستادم، پیش خودم گفتم: اِحتلام یک نوع نفوذ شیطان است و خداوند متعال اولیای خود را از نفوذ شیطان حفظ کرده است.
پس از مدتی جواب نامه ایشان به من رسید که در آن نوشته بودند: حال امامان در خواب همان حالشان در بیداری است و خواب، چیزی از حال آنها را تغییر نمی دهد و خداوند متعال اولیای خود را از تماس شیطان حفظ کرده، همان گونه که در ذهن خودت، همین پاسخ را فهمیده بودی. [۱] [۱]: محمدی اشتهاردی، نگاهی بر زندگی امام حسن عسکری علیه السلام، ص ۱۷.
توضیح امام حسن(ع) درباره‌ی توحید
از امام حسن عسکری علیه السلام در (مورد) توحید سؤال شد و از ایشان پرسیدند: چگونه خداوند (متعال) همواره خود، تنها بوده و چیزی همراهش نبوده و سپس اسماء را بدیعاً خلق فرموده و آنها را برای خویش برگزید، حال آن که این اسماء و حروف قدیم می‌باشند؟
ایشان (در جواب) نوشتند: خداوند (متعال) همواره بوده (است)، سپس آنچه (را که) اراده فرمود، به تکوین آورد و گریزی از قضای او نیست و پس از حکم او حکمی نیست.
اوهام متوهّمان در حیرت فرو رود و نگاه بینندگان قاصر ماند و اوصاف وصف کنندگان ره به جایی نبرد و گفته‌های مُبطلان مضمحل گردد از درک عجیب شأنش و یا رسیدن به علوّ مکانش، پس او در موضعی است نامتناهی، و در مکانی است که دید چشمان به آن نرسد و عبارات به آن اشاره نکند، هیهات! هیهات!. [۱] [۱]: عباس عزیزی، فضایل و سیره چهارده معصوم علیهم السلام در آثار علامه حسن زاده آملی ص ۴۸۸.
خلاصه
همانگونه که از بحث‌های توحیدی ائمه قابل درک است، خداوند از وهم و توصیف و خیال و… خارج است. برخلاف عقیده‌ی بعضی از افراد خداوند با علت و… اثبات نمی‌شود. بلکه طبق کلام نورانی ائمه خداوند خودش را به ما می‌شناساند. انشالله تعالی توفیق آن باشد مطلبی گسترده درباره‌ی توحید نقل کنیم.