در آستانه سالروز وفات حضرت ام‌البنین (س) هستیم. به همین دلیل تیم رسانه ای حسینیه فاطمة الزهرا (س) تصمیم گرفت شناختنامه این بانوی بزرگوار را به اطلاع شما عزیزان برساند.

نام و نسب

نام مبارکشان فاطمه بود و کنیه‌شان ام‌البنین (مادر پسران). لقب «ام‌البنین» را خود حضرت علی(ع) پس از ازدواج به ایشان دادند، چون فرمودند: «می‌خواهیم نام فاطمه فقط برای حضرت زهرا(س) بماند.»

پدرشان حزام بن خالد از قبیله بنی‌کلاب و مادرشان لیلا (ثمامه) بنت حجیم بود. خاندانشان از اشراف و دلاورمردان عرب به شمار می‌رفتند و اجدادشان در شجاعت و جوانمردی ضرب‌المثل بودند.

ازدواج با امیرالمؤمنین علیه‌السلام

پس از شهادت حضرت زهرا(س)، حضرت علی(ع) به برادرشان عقیل (که نسب‌شناس بود) فرمودند: «زنی برایم پیدا کن که از خاندان شجاعت باشد تا فرزندانی شجاع به دنیا بیاورد.» عقیل، فاطمه کلابیه (ام‌البنین) را پیشنهاد داد. حضرت علی(ع) ایشان را به همسری برگزیدند و ام‌البنین با کمال افتخار وارد خانه ولایت شدند.

ایشان وقتی وارد خانه حضرت علی(ع) شدند، بسیار با ادب و مهربان با فرزندان حضرت زهرا(س) رفتار کردند. هر روز حسنين(ع) را در آغوش می‌گرفتند، به آنها محبت می‌کردند و می‌گفتند: «من آمده‌ام خدمتکار شما باشم، نه اینکه جای مادرتان را بگیرم.» به همین دلیل حضرت زینب(س) و امام حسن و امام حسین(ع) بسیار به ایشان محبت داشتند.

فرزندان

ام‌البنین چهار پسر برای امیرالمؤمنین(ع) به دنیا آورد که همگی در کربلا به شهادت رسیدند:

  1. حضرت ابوالفضل العباس(ع) – قمر بنی‌هاشم، سقا و پرچم‌دار کربلا
  2. عبدالله بن علی(ع) – در کربلا شهید شد
  3. جعفر بن علی(ع) – در کربلا شهید شد
  4. عثمان بن علی(ع) – در کربلا شهید شد

هر چهار پسر در روز عاشورا یک‌جا و پشت سر هم به میدان رفتند و شهید شدند.

نقش در واقعه کربلا

ام‌البنین در کربلا حضور نداشتند (در مدینه بودند)، اما وقتی خبر شهادت چهار فرزندشان و اسارت اهل‌بیت به مدینه رسید، اولین سؤالشان این بود: «به من از حسین بگوئید!» وقتی گفتند امام حسین(ع) شهید شده، فرمودند: «پاره‌های جگرم همه قطع شد…»

پس از کربلا – مادر داغدار امت

ام‌البنین پس از عاشورا، هر روز به بقیع می‌رفتند، برای امام حسین(ع) و چهار فرزند شهیدشان مرثیه می‌خواندند و گریه می‌کردند. مرثیه‌هایشان آن‌قدر جانسوز بود که حتی دشمنان اهل‌بیت هم گریه می‌کردند. ایشان اولین بانویی بودند که در مدینه برای امام حسین(ع) مجلس عزا برپا کردند و مردم را به گریه وامی‌داشتند. به همین دلیل، ام‌البنین را مادر مصیبت‌های کربلا و بانی مجالس عزای حسینی در مدینه می‌دانند.

وفات

ام‌البنین در ۱۳ جمادی‌الثانی سال ۶۴ هجری (حدود ۱۶ سال پس از عاشورا) در مدینه وفات کردند و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند. مقبره ایشان هنوز زیارتگاه عاشقان اهل‌بیت است.

فضائل و مقام ام‌البنین

  • حضرت علی(ع) به احترام ایشان، نام «فاطمه» را از ایشان گرفتند.
  • امام صادق(ع) فرمودند: «رحمة الله علی ام‌البنین، کانت لنا محبّة و خیراً کثیراً» (خدا ام‌البنین را رحمت کند، او ما را بسیار دوست داشت و خیرش به ما زیاد بود.)
  • ایشان مادر چهار شهید کربلا هستند و در قیامت شفاعت‌کننده بسیاری خواهند بود.

خلاصه شخصیت ام‌البنین(س)

  • وفاداری مطلق به اهل‌بیت(ع)
  • محبت بی‌نهایت به فرزندان حضرت زهرا(س)
  • صبر و استقامت در مصیبت کربلا
  • بانی عزاداری حسینی در مدینه
  • مادر چهار سردار کربلا به‌ویژه حضرت ابوالفضل(ع)

در زیارت‌نامه حضرت ام‌البنین می‌خوانیم: «السلام علیکِ یا فاطمة ام‌البنین، یا من رضعتِ أولادکِ بالولاء للحسین…»

خداوند به حرمت این بانوی بزرگ، دل‌های ما را با عشق اهل‌بیت روشن کند.

فهرست