واقعه غدیر تا عاشورا در تاریخ اسلام به‌ویژه در تاریخ شیعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این دو رویداد، یکی در سال‌های آغازین اسلام و دیگری در اواخر حکومت امویان، با تحولات اجتماعی، سیاسی و مذهبی بزرگی همراه بوده‌اند که نه تنها بر مسلمانان آن زمان بلکه بر تاریخ اسلام اثرگذار بوده‌اند.تیم رسانه ای حسینیه فاطمة الزهرا (س) در این مقاله، به بررسی وقایع از غدیر تا عاشورا خواهد پرداخت و در پایان علت وقوع واقعه عاشورا و عدم پذیرش آن توسط برخی مسلمانان بررسی می‌شود. با ما در ادامه همراه باشید.
از غدیر تا عاشورا
غدیر: آغاز ولایت علی (ع)
واقعه غدیر، در ۱۸ ذی‌الحجه، سال دهم هجری در منطقه غدیر خم در نزدیکی جُحفه، زمانی رخ داد که پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، به‌طور آشکار، علی بن ابی‌طالب (ع) را به‌عنوان ولی و جانشین خود معرفی کرد. پیامبر (ص) در این واقعه، با بیان جملاتی همچون «من کنت مولا فهذا علی مولا» (هر کس من مولا و سرور اویم، علی نیز مولا و سرور او است)، ولایت و رهبری علی (ع) را به‌عنوان جانشین خود در پیشگاه مسلمانان به رسمیت شناخت.
واقعه غدیر نه تنها در زمینه انتخاب جانشین پیامبر، بلکه در تقویت بنیان‌گذاری ولایت در اسلام و ایجاد یک سیستم رهبری شفاف برای مسلمانان نقش داشت. بسیاری از مسلمانان به این تصمیم اعتراض نکردند و آن را پذیرفتند، اما برخی دیگر نیز این فرمان را نادیده گرفتند.
دوران بعد از غدیر: دخالت حرامی ها
بعد از واقعه غدیر، علی بن ابی‌طالب (ع) به عنوان ولی و رهبر واقعی مسلمانان شناخته شد، اما برخی از افرادی که به‌ویژه در عرصه‌های قدرت و سیاست نقش داشتند، این مسئله را به چالش کشیدند. علی (ع) تا مدت‌ها به دلیل مشکلات سیاسی و جنگ‌ها، به‌طور کامل نتواست از ولایت خود استفاده کند و بسیاری از مسلمانان هنوز نتواستند از فضائل واقعی علی (ع) بهره‌مند شوند.
پس از وفات پیامبر اسلام، مسأله رهبری مسلمین و جانشینی پیامبر به یک چالش بزرگ تبدیل شد. در نتیجه، بعد از غدیر، خلافت به‌طور غیراسلامی توسط خلفای اول، دوم و سوم به دست آمد.(لعنت خدا بر غاصبان حکومت ولی الله) این تصمیمات باعث بروز مشکلات فراوانی شد که تا قبل از واقعه عاشورا ادامه داشت.
تحولات و دلایل وقوع واقعه عاشورا
با گذشت زمان، وضعیت سیاسی و اجتماعی در جهان اسلام تغییرات زیادی را تجربه کرد. در سال‌های پایانی حکومت معاویه ملعون، نظام اموی بر بیشتر سرزمین‌های اسلامی تسلط یافته بود. یزید بن معاویه ملعون به‌عنوان جانشین پدر خود معرفی شد و بدین‌ترتیب، خلافت به‌صورت ارثی در خاندان اموی موروثی شد. این تصمیم به‌ویژه برای افرادی که به‌دنبال احقاق حق اهل بیت پیامبر (ص) و عدالت اجتماعی بودند، یک فاجعه سیاسی و مذهبی محسوب می‌شد.
اما واقعه عاشورا در سال ۶۱ هجری قمری و در کربلا رخ داد. امام حسین بن علی (ع)، به‌عنوان نوه پیامبر اسلام، از بیعت با یزید امتناع کرد و قیام عاشورا را برای مقابله با حکومت یزید آغاز نمود. دلیل اصلی امام حسین (ع) برای عدم پذیرش خلافت یزید، فساد و ظلم‌گری‌هایی بود که در حکومت یزید دیده می‌شد. امام حسین (ع) در وصیت‌نامه‌اش نیز به این نکته اشاره کرده بود که هدفش از قیام، اصلاح امور امت مسلمین و بازگشت به اصول اولیه اسلام است.
علت واقعه عاشورا: برگشتن به سنت پیامبر (ص)
علت اصلی وقوع واقعه عاشورا و کربلا، نپذیرفتن حکومت یزید و مخالفت با ظلم و فساد بود. یزید، که در حقیقت هیچ‌گونه صلاحیت علمی و دینی برای رهبری مسلمانان نداشت، در بسیاری از موارد به گناه و فساد دست می‌زد. در این میان، امام حسین (ع) به‌عنوان یک پیشوای دینی و مذهبی، نمی‌توانست تحت هیچ شرایطی حکومت یزید را بپذیرد. او با قیام عاشورا خواستار بازگرداندن اسلام به اصول حقیقی خود بود. بر این باور بود که اگر سکوت کند، اسلام واقعی از بین خواهد رفت.
امام حسین (ع) در کربلا، نه تنها با یزید و حکومت او مقابله کرد، بلکه با فدای جان خود و اهل بیتش نشان داد که برای احیای اصول اسلامی و دفاع از حق، حتی اگر قیمت آن شهادت باشد، آماده است. این اقدام امام حسین (ع) باعث شد که اسلام و مفاهیم عدالت و آزادی به‌طور مداوم در طول تاریخ زنده بماند.
واقعه غدیر و عاشورا دو نقطه عطف در تاریخ اسلام هستند. که هرکدام نقشی حیاتی در شکل‌دهی به جامعه اسلامی و گسترش مفاهیم ولایت و عدالت ایفا کرده‌اند. از غدیر تا عاشورا، مسلمانان شاهد تحولات سیاسی و مذهبی زیادی بودند که هرکدام تأثیرات زیادی بر تاریخ اسلام داشته است. دلیل اصلی وقوع واقعه عاشورا، نپذیرفتن حکومت یزید و فساد حاکمیت او بود که امام حسین (ع) با قیام خود علیه آن ایستاد. جان خود را فدای اسلام و اصول آن کرد. این قیام عاشورا همچنان الهام‌بخش مسلمانان و آزادی‌خواهان در طول تاریخ بوده است.