یکی از موضوعاتی که در آیات و روایات بر آن تکیه شده و اهمیت بسزایی دارد، موضوع انتظار فرج است. در روایات ما و آیات ما این امر تکرار شده‌است. همچون:
«فانتظروا إنى معكم من المنتظرين»
انتظار بکشید؛ همانا من با شما از منتظرانم.«فارتقبوا إني معكم رقيب»
مراقب باشید همانا من هم از مراقبینم!
به انتظار فرج مهدی روحی فداه، تأویل شده است. در روایات ما انتظار فرج از افضل اعمال به شمار آمده است. منتظر فرج و مجاهد في سبيل االله، مثل کسی است که در خون خود غوطه ور است. امام صادق(ع) از قول اميرالمؤمنين
علی ﷺ این طور فرموده اند:
«المنتظر لامر ناكالمتشحط بدمه في سبيل الله»
کسی که انتظار فرج دارد، مثل کسی است که در راه خداوند به خون غوطه ور باشد.
از نظر جامعه‌شناسی و روان‌شناسی نیز، انتظار فرج از اهمیت خاصی برخوردار است. نقل می‌کنند که یکی از جامعه شناسان گفته است: اگر شیعه توانسته بماند و سرانجام می تواند جهان را مسخر کند، برای انتظار فرج است. یک سیر اجمالی در تاریخ شیعه، این گفته را تأیید می‌کند.
تاریخ و انتظار فرج
بعد از سقیفه بنی‌ساعده، شیعه با ۱۱۴ نفر از بزرگان نظیر سلمان، ابوذر، مالک بن نویره، ام سلمه، فضه و … تشکیل شد و از همان روز تا امروز مورد هجوم بوده است، قضیه مالک بن نویره که ننگ تاریخ است، در همان اوایل تاریخ اسلام واقع شد.
طولی نکشید که حماسه کربلا واقع شد. در مدت بیست سال بعد از حماسه کربلا، بیش از بیست انقلاب واقع شد، و شیعه از آن روز اول تا امروز، کشته داده است. کشته‌های دسته جمعی، کشته های فردی؛ زندان‌های دسته جمعی و فردی، زندان‌های تاریک با اعمال شاقه و زندان‌های وسط بیابان حجاج بن يوسف
ثقفی و امثالهم را دیده است. هر حزبی که چنین هدف امواج باشد، سرانجام متفرق و مأيوس خواهد شد.
ولی شیعه اگر کشته‌های دسته جمعی یا فردی را می داد، شعارش این بود: منم که به دستم پرچم اسلام روی کره زمین افراشته می‌شود و عدالت سرتاسر جهان را خواهد گرفت. شیعه اگر زندان‌های تاریک بنی‌عباس و زندان‌های مخوف بنى‌امیه را می دید، در زندان می‌گفت: منم که ظالم را نابود خواهم کرد؛ بنابراین تأکید در انتظار فرج جا دارد.
مفهموم انتظار فرج
معنی انتظار فرج آن نیست که در ذهن ما جایگزین است. انتظار فرج از نظر لغت، به معنای تهيوء و آمادگی است. مثلاً اگر شما ساعت هشت صبح باکسی وعده داشته باشید و اگر آن کس دیر آمد و شما قبل از ساعت هشت آمده باشید، می توانید بگویید منتظر بودم، نیامد؛ ولی شما اگر در خواب باشید، نمی توانید بگویید منتظر بودم.
اهمیت معنی و مفهموم انتظار فرج
مطلبی که باید به آن اهمیت دهیم، معنای انتظار فرج از نظر قرآن و روایات اهل بیت(ع) است. قرآن انتظار فرج را چنین معنی می‌کند:
«وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم في الأرض»
وعده داده است خداوند که افراد شایسته را حاکم بر زمین کند.«إن الأرض لله يورثها من عباده و العاقبة للمتقين»
همانا زمین از آن خدا است. به ارث می‌دهد به هر که از بندگانش که بخواهد و عاقبت خوش، فقط از آن پرهیزکاران است .«وكتبنا في الزبور من بعد الذكر أن الأرض يرثها عبادي الصالحون»
ما در زبور داوود علاوه بر قرآن نوشته‌ایم که بندگان شایسته، سرانجام حاکم بر این زمین خواهند شد.
بنابراین، آیات به ما می‌گوید: کسی می تواند وارث این زمین شود که عبد، شایسته و متقی باشد؛ و إلا کسی که بنده شیطان، بنده هوی و هوس، غیر شایسته و مُتَصِف به صفات رذیله، غیر متقی و فاسق و فاجر و متجاوز باشد، نه مصداق آیات است و نه در گفته خود صادق است، اگر بگوید انتظار فرج دارم .
در خاتمه باید تذکر داده شود که منتظر فرج در شیعه، در زمان غیبت وظایفی دارد که باید به آن وظایف عمل کند. از جمله آن وظایف دعا برای انتظار فرج به یاد گم شده خود مهدی فاطمه روحی فداه است. توسل به آن بزرگوار در گرفتاری‌ها، توجه به اینکه او مغیث و فریاد‌رس شیعه است.
نزدیک شدن به حضرت با اعمالی که سفارش شده
در زمان غیبت، چند مطلب راکه خیلی به آن سفارش شده است، تذکر می‌دهیم:
- خواندن دعای «اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولك اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفني حجتک ضللت عن دینی.»
- خواندن دعای «يا الله يارحمن يا رحيم يا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک.»
- خواندن دعای سلامتی حضرت(ع): «اللهم كن لوليك الحجة بن الحسن صلواتک علیه و علی آبائه في هذه الساعة و في كل ساعة ولياو حافظا وقائداً و ناصرأو دليلا و عينأحتى تسكنه أرضك طوعا وتمتعه فيها طويلا.»
- خواندن زیارت جامعه کبیره است که مورد عنایت خود آقا نیز می‌باشد، و شیعه باید هر روز صبح به صورت مداحی با این زیارت، عرض ادب به ساحت مقدس آن بزرگوار بنماید.
- علامه مجلسی اول، در شرح من لا يحضر در ذیل این زیارت می گوید:
“چون به نجف مشرف شدم، برای این که لیاقت تشرف حرم علوی را پیدا کنم، تصمیم گرفتم که چند روزی عبادت کنم. روزها در مقام مقائم و شب‌ها در رواق مطهر مشغول بودم. شبی در عالم مکاشفه حضرت بقية الله عجل الله تعالى فرجه الشريف را در حرم پدر بزرگوارش دیدم.
فردا به (سُرِّ مَن رَأى) مشرف شدم، و چون وارد حرم شدم، مهدی روحی فداه آن پاره ماه آن جا بود. ایستادم و از دور به طور مداحی و در حالی که با انگشت، اشاره به او می‌کردم، زیارت جامعه را خواندم.
ایشان فرمودند: بیا جلو.
ابهت و عظمت او مانع می‌شد تا سرانجام جلو رفتم. به من تلطف کرد و فرمود: نعم الزيارة هذه، یعنی: خوب زیارتی است این زیارت.
گفتم: از جدتان می‌باشد؟ و اشاره به قبر مطهر امام هادی(ع) کردم.
فرمودند: بلی از جدم صادر شده است.
از این جهت، علامه مجلسی دوم درباره این زیارت می‌فرماید: صحیح ترین
زیارات از نظر متن و سند، زیارت جامعه کبیره است. البته از خداوند متعال در ظل توجهات اهل بیت(ع) خصوصاً حضرت بقية الله عجل الله تعالى فرجه الشريف، موفقیت همه را برای خدمت به اهل بیت خواهانیم.